سوره ابراهیم

سوره ابراهیم چهاردهمین سوره از قرآن کریم است و دارای ۵۲ آیه می باشد.

نزول

تفسیر مجمع البیان از قول ابن عباس و قتاده و حسن بصری آورده است که سوره ابراهیم مکی است، بجز دو آیه آن که در باره کشته‌گان غزوه بدر نازل شده است: «أَ لَمْ تَرَ إِلَى الَّذِینَ بَدَّلُوا نِعْمَتَ اللَّهِ کفْراً ... وَ بِئْسَ الْقَرارُ» (۲۸ و ۲۹). اما علامه طباطبائی معتقد است که این دو آیه صراحت یا ظهوری در اینکه در مور کشته شدگان بدر باشند ندارند.

این سوره در ترتیب مصحف، چهاردهمین سوره و در ترتیب نزول، هفتاد و دومین سوره قرآن کریم است که پیش از آن سوره نوح و پس از آن سوره انبیا نازل شده است.

شماره آیات

سوره ابراهیم بنا بر عدد شامى ۵۵ آیه و بنا بر عدد حجازى ۵۴ آیه و بنا بر عدد کوفى ۵۲ آیه و بنا بر عدد بصرى ۵۱ آیه است.

فضیلت سوره

ابى بن کعب گوید: پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله فرمود: هر کس سوره ابراهیم و سوره حجر بخواند، ده حسنه به او داده مى‌شود، به اندازه همه کسانى که بت‌ها را پرستیده یا نپرستیده‌اند.

عیینة بن مصعب از امام صادق علیه السلام روایت کرده است که: هر کس سوره ابراهیم و حجر را در دو رکعت نماز در هر جمعه بخواند، فقر و جنون و سختى به او نمى‌رسد.

هدف سوره

علامه طباطبائی در مورد هدف این سوره می گوید:

آیات کریمه این سوره، پیرامون اوصاف قرآن که بر پیغمبر اسلام (صلوات اللَّه علیه) نازل شده بحث مى‌کند و آن را با اوصاف زیر معرفى مى‌نماید: این کتاب، آیت و معجزه و نشانه رسالت آن جناب است و مردم را از ظلمت‌ها به سوى نور بیرون مى‌کشد، و به راه مستقیم خدا راهنماییشان مى‌کند، خدایى که عزیز و حمید است، یعنى غالب و قاهرى است که هرگز مغلوب کسى نمى‌شود، و غنى و بى نیازى است که هرگز محتاج کسى نمى‌گردد، خدایى که در کارهاى خدائیش جمیل است، یعنى براى مردم جز خوبى و نعمت منظورى ندارد. وقتى خدا منعم و غالب و بى نیاز و پسندیده کار باشد، بر مردم که "منعم علیه" او هستند لازم است که دعوت او را لبیک گویند، تا در نتیجه از نعمتهایى که او به ایشان ارزانى داشته برخوردار شوند، و آن نعمتها به سعادتشان تمام شود. و نیز لازم است که از غضب او بر حذر باشند، زیرا پر واضح است که عذاب خدایى که هم قوى است و هم بى نیاز مطلق، شدید خواهد بود، چرا که او مى‌تواند از وجود بندگانش چشم پوشیده، همه را دستخوش هلاکت نماید و به دیار عدم بفرستد، و از نو خلق و بندگان دیگرى بیافریند، هم چنان که همین عمل را در امم گذشته انجام داده است. آرى، تمامى موجودات ریز و درشت و زمینى و آسمانى این عالم، با زبان حال، گویاى این حقیقتند که "رب العزة" و "ولى حمید" تنها او است، و ربّ دیگرى غیر از او نیست.

پانویس

منابع

• طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ترجمه گروه مترجمان، انتشارات فراهانی، تهران، ۱۳۶۰ش.
• طباطبایى، سید محمد حسین، تفسیر المیزان، ترجمه سید محمد باقر موسوى همدانى، قم، دفتر انتشارات اسلامى جامعه‏‌ى مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ پنجم، ۱۳۷۴ش.
• ترتیب نزول سوره ها، در همین دانشنامه.

پیوست

سوره ابراهیم/متن و ترجمه